تجربۀ تفکر

بسم الله الرحمن الرحیماشاراتی به وجهی از الاهی بودن قرآن پیامبر اکرم حضرت محمد مصطفی(ص) فردی تعلیم‌ندیده بود چنانکه در قرآن گفته شده: وَمَا كُنتَ تَتْلُو مِن قَبْلِهِ مِن كِتَابٍ وَلَا تَخُطُّهُ بِيَمِينِكَ إِذًا لَّارْتَابَ الْمُبْطِلُونَ  «ﻭ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ، ﺗﻮ ﻫﻴﭻ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺍﻯ ﺭﺍ ﻧﻤﻰﺧﻮﺍﻧﺪﻯ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺩﺳﺖ ﺧﻮﺩ ﻧﻤﻰﻧﻮﺷﺘﻰ ﻭﮔﺮﻧﻪ ﺑﺎﻃﻞﮔﺮﺍن، [ﺩﺭ ﻭﺣﻰ ﺑﻮﺩﻥ ﺁﻥ] ﺷﻚ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ» (عنکبوت ۴۸) بنابراین اگر کسی بتواند تعلّمی را برای پیامبر ثابت کند ابطال قرآن است.  اما ضمناً پیامبر «امی» خوانده شده است (مثلاً اعراف ۱۵۷ و ۱۵۸) که موضوعی است جداگانه. به کوتاهترین توضیح «امی» یعنی «غیریهودی» و ضمناً این نام دقیقاً ساختاری دارد که آن را عمقی اعجازگون می‌بخشد: ۱) در اوستایی zantav در پارسی باستان zana یعنی قبیله در پهلوی zand یعنی شهر، محله، طایفه و zandīk یعنی اهل طایفه و‌ فرقه (در اوستایی zanda معادل زندیق است) ۲) در یونانی ethnos/ εθνος یعنی قبیله ethnikos/ εθνικος یعنی اهل قبیله ۳) در لاتینی gens به معنی قبیله و gentilis به معنی اهل قبیله است ۴) در عبری گوی גוי یعنی قبیله و ضمناً اهل قبیله ۵) در عربی «امة» یعنی قوم و قبیله و «امی» یعنی اهل قوم و‌ قبیله اما ضمنا تمامی واژگان «زندیق»، «اثنیکوس»، «جنتیلیس»، «گوییم» به معنی «غیرخودی» و «خارج از دین رسمی» است چنانکه عبرانیان به «غیرعبرانیان» می‌گفتند «گوییم» גויים تجربۀ تفکر...

بسم رب الشهداء و الصدیقین معجزه در لبنان حرف آخر را همین اول بزنم. به نظر می‌رسد سلطنت سعودی قصد داشته آنچه را بر سر یمن آورده است بر سر لبنان هم بیاورد اما با وقوع معجزه‌ای سیاسی به دست ملت لبنان و‌ نخبگانش تیر سلطنت سعودی به سنگ خورده است. اما یمن چه ارتباطی به لبنان دارد؟ خلاصهٔ ماجرای یمن این است. علی عبدالله صالح که در فاصلهٔ سالهای ۱۹۷۸ تا ۱۹۹۰ یعنی ۱۲ سال رئیس جمهور یمن شمالی بود پس از وحدت یمن از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۲ یعنی ۳۲ سال نیز رئیس جمهور یمن واحد شد. در سال ۲۰۱۱ مردم یمن اعتراضات مدنی گسترده‌ای را در راستهٔ آنچه بهار عربی خوانده می‌شد (و ما آن را بیداری اسلامی دانستیم) ضد او شروع کردند که پس از خشونتهایی با زخمی شدن او و رفتنش به آمریکا (این قبلهٔ آمال تمامی مستکبران) پس از دریافت مصونیت قضایی وارد مرحلهٔ جدیدی شد. پس از فرار علی عبدالله صالح، معاون او (از سال ۱۹۹۴) عبدربه منصور هادی رئیس جمهور یمن شد تا اصلاحاتی را رقم بزند اما موفق نشد. سرانجام در ژانویه سال ۲۰۱۵ (بهمن ماه ۱۳۹۴) پس از تسخیر کاخ ریاست جمهوری به دست انصارالله یمن (که ظاهراً به نوعی نمایندگی مردم یمن را داشتند) او که در حال استعفا در حصر بود از صنعا به عدن گریخت و استعفایش را پس گرفت و از نو اعلام حکومت کرد. اینجا بود که سلطنت سعودی در ۶ فروردین ۱۳۹۴ به بهانهٔ حمایت از او و مبارزه با القاعده و «نیروهای شو تجربۀ تفکر...

تأملی در نسبت آزادی و تمدن(قسمت اول: مفهوم‌پردازی و اسم‌شناسی) «آزادی» یکی از زیباترین واژگان فرهنگ بشری است. داعیهٔ آزادی نیز از دواعی مهم جنبشهای جوامع بشری است. کمتر کسی است که نسبت آزادی و آزادی‌خواهی را از خو‌د نفی کند. اکنون نیز تمدن غربی خود را داعیه‌دار آزادی و آزاد‌ی‌خواهی در جهان می‌داند و حتی اراده کرده تا با «زور و اِعمال هر گونه فشاری» از قبیل تحریم ملتها یا ریختن بمب بر سر آنها به آنها آزادی بدهد یا آنها را به مرحلهٔ آزادی برساند.  آزادی در کلان‌ساحات متفاوتی قابل طرح است: ۱) در نسبت مردم با قدرت سیاسی (دموکراسی: مردم‌سالاری)،  ۲) در نسبت مردم با قوانین محدودگر اقتصادی (لیبرالیسم: اباحی‌اساسی)،  ۳) در نسبت مردم با قواعد اخلاقی (اباحی‌گری).  اما شگفت اینکه در متون دینی کمتر به این فضیلت اشاره شده است. البته پاسخ می‌تواند این باشد که این عدم اشاره و توجه طبیعی است چون «اصل دین ضد آزادی است». دین با آزادی در آن ساحات سه‌گانه در تضاد است. دین سیاست را محدود به عدالت سیاسی می‌کند، دین اقتصاد را محدود به عدالت اقتصادی می‌کند، دین رفتار انسانی را محدود به اخلاق می‌کند.  حال اگر به بنیاد «تمدن» نگاهی بیندازیم می‌بینیم که این بنیاد اصولاً «محدودیت» است. بنای تمدن بر نفی اِعمال غرایز و آزادگذاری غرایز است.  غرایز اصلی را می‌توان تحت سه عنوان کلیِ ۱) «خشم» ۲) «لذت» ۲) «شهوت» قر تجربۀ تفکر...